Stadsleven laat met ‘De Stad door Andere Ogen‘ – een speciale online editie van maandelijkse talkshow – een maand lang de stad van een andere kant zien. We denken wel dat de stad gemaakt en gepland wordt door stadsplanners, maar vaak zijn er allerlei onzichtbare systemen aan het werk die onze stad z’n vorm geven. Welke invloed heeft bijvoorbeeld ons voedselsysteem op de stad?
Door: Sanne van der Beek
In haar boek ‘De Hongerige Stad’ laat de Britse architecte Carolyn Steel zien dat voedsel en de stad onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Elk stadscentrum met enig verleden heeft wel een Bakkersstraat, Graanmarkt, Molenaarsweg, Kippenlaan, Botersloot, Kalverstraat of Lammerschans. De huidige stad heeft zich gevormd naar hoe in vroegere tijden vis en graan via de rivier werden aangeleverd, kalveren de stad binnen werden gejaagd en de plekken waar groente en fruit werden verhandeld. In Amsterdam kun je de voedselgeschiedenis aan den lijve ervaren in de ‘Old Amsterdam Food Tour‘, ontwikkeld door Cities, een onderzoeksorganisatie rondom stedelijke ontwikkelingen. Deze tour vertelt het verhaal van de voedselgeschiedenis van Amsterdam en leidt langs plaatsen die in het verleden een belangrijke rol speelden in de voedselvoorziening van de stad.
In het verleden was de lijn tussen oorsprong en eindpunt van voedsel vaak nog kort en duidelijk zichtbaar. Tegenwoordig zorgt een wereldwijd netwerk van veelal anonieme producenten en supermarktketens voor het dagelijks voedsel van miljoenen inwoners van steden. Carolyn Steel wijst op de paradoxale band die de stad nu heeft met voedsel:
“Inmiddels woont de helft van de wereldbevolking – 3,5 miljard mensen – in steden. Die steden beslaan nu maar 2 procent van het aardoppervlak, maar leggen wel beslag op 75 procent van alle hulpbronnen. In 2050 zal driekwart van de dan 9 miljard aardbewoners in steden wonen. We moeten echt gaan nadenken hoe we dat gaan organiseren. Alleen al in een stad als Londen zijn nu al elke dag 30 miljoen maaltijden nodig. Dat is een gigantische onderneming, eentje die meer maatschappelijke en fysieke invloed heeft op ons leven en onze planeet dan welke andere menselijke activiteit ook. En we staan er niet bij stil, vinden het normaal dat voedsel altijd en overal te krijgen is.” (bron: Trouw 21-03-2011 ‘De Hongerige Stad moet duurzaam gevoed’)
Steel stelt dan ook een nieuwe benadering voor: Sitopia, een samenvoeging van de Griekse woorden sitos (voedsel) en topos (plaats) waarin gezocht wordt naar de ideale stad en daarbij een voedselsysteem ontwikkeld wordt.
Er worden al verschillende experimenten gedaan met het doordenken van de stad vanuit het voedselsysteem. Pig City, bijvoorbeeld, van het Rotterdamse architectenbureau MVRDV. Nederland is een grote leverancier van varkensvlees in Europa. Wanneer men van de bio-industrie af wil en de varkens meer ruimte wil geven, zal 75% van het oppervlakte van Nederland nodig zijn. Pig City lost dit probleem om door 76 torens van 622 meter hoog in de stad te plaatsen als alternatieve varkensfokkerij. De varkens lopen op verdiepingen van 87 bij 87 meter en ze kunnen een frisse neus halen op balkons. Een vissenkwekerij bovenop de flat voorziet in het voer, een biogastank zorgt voor energie en de varkens die klaar zijn voor de slacht worden met liften afgevoerd. Door het plaatsen van 44 flats in de haven en de andere in de buurt van grote steden worden de transportkosten drastisch verlaagd.
Een ander gedachtenexperiment is vertikale stadslandbouw. Zo wonnen John Apesos en Musud Hussain de TEDxAmsterdam 2012 ‘Ideas worth doing’ award met MetFarm. MetFarm is een verticale boerderij die je in stedelijke gebieden kunt neerzetten, bijvoorbeeld in leegstaande kantoorpanden met tuinen. Dankzij ledverlichting, water en nevel waarin voedingsstoffen zijn opgelost zijn daar alle mogelijkheden voor lokale productie die voedsel tegen lage prijzen snel bij de consumenten kan brengen.
Meer lezen?
- Lees het artikel dat Tracy Metz schreef over de Old Food Tour in de NRC van 10 april 2013 ‘Eten vormt de straten van de stad’
- Meer informatie is te vinden in het boek ‘Food for the City. A future for the metropolis.’
- De HvA doet onderzoek naar vertikale stadslandbouw. Lees hun publicatie hier.
- De Haagse kunstinstelling Stroom organiseerde tussen 2009 en 2012 Foodprint, een programma over de invloed van voedsel op de stad en op Den haag in het bijzonder
In december wordt voor de speciale ‘online’ editie van Stadsleven, ‘De Stad door Andere Ogen’ elke dag een post geplaatst waarin bijzondere kijkers en kunstenaars ons idee van wat een stad is uitdagen. Lees ze allemaal terug in ons dossier.
Blijf op de hoogte van Stadsleven via de maandelijkse nieuwsbrief en volg ons op facebook of twitter.
Stadsleven 