Voor Stadsleven ‘De Stad door Andere Ogen‘ – een speciale online editie van Stadsleven – laten we een maand lang de stad van een andere kant zien. Elke dag zal een blog online komen waarin een bijzondere kijker, denker of kunstenaar ons beeld van een stad uitdaagt.
Tracy Metz – host van Stadsleven, journaliste bij de Groene Amsterdammer en NRC, directeur van het John Adams Institute, en auteur van verscheidene boeken over de stedelijke omgeving – schreef een column over haar ontmoeting met een grootheid op het gebied van het beschrijven van stedelijke ontwikkelingen: J.B. Jackson.
Zijn magere gestalte steekt scherp af tegen de heldere woestijnlucht. Zoals afgesproken staat hij me met zijn pick up truck bij de afslag van de snelweg op te wachten. Want op het platteland van New Mexico zal ik anders zijn afgelegen ranch nooit weten te vinden, had hij gezegd.
Dit is hem dus in levende lijve, mijn held: J.B. Jackson, John Brinckerhoff – voor vrienden ‘Brinck’ – Jackson (85). Docent geografie en landschapsgeschiedenis aan Harvard en Berkeley, oprichter in 1951 van het tijdschrift Landscape, auteur van baanbrekende boeken waarin hij een benijdenswaardige combinatie aan de dag legt van scherpzinnige, door kennis gevoede observaties en een open mind. Zijn boek A Sense of Place, A Sense of Time (1994) had me recht tussen de ogen getroffen. Als ik ooit zo zou kunnen kijken én schrijven, dacht ik… Ik moest hem ontmoeten en trok een jaar later naar Santa Fe.
In mijn gehuurde Ford Mustang rij ik achter hem aan, een tijdje nog over asfalt en lange tijd over stoffige, onnavolgbare landweggetjes. Zijn huis blijkt een ruime, lage verzameling kamers in de typische zuidwestelijke stijl van leem en adobe, met veel vertrekken waar hij zo te zien niet vaak meer komt. Het hart van het huis is de bibliotheek, met veel lokaal aardewerk tussen de boeken.
J.B. Jackson, foto door Anne Noggle,1983
Verschanst in zijn favoriete stoel vertelt hij dat hij zijn tijd nu verdeelt over het lezen en schrijven en het werken elke ochtend in een benzinestation, waar hij als manusje van alles de werkplaats aanveegt en het gereedschap opruimt. Weten ze wel wie u bent?, vraag ik verbaasd, dat u een gevierde schrijver en denker bent? Hij kijkt even verbaasd terug. ,,Natuurlijk niet,” zei hij. ,,Ze hebben geen idee wat dat is. Het zou alleen een afstand tussen ons creëren.”
Het zout der aarde, daar heeft Brinck altijd wat mee gehad, al komt hij zelf uit de upper class. Als geograaf en landschapshistoricus is hij gefascineerd door het landschap als product van het ingrijpen van de mens – pure natuur interesseerde hem eigenlijk niet. Landschap, dat is voor hem in zichtbare en leesbare vorm gestolde geschiedenis. Vandaar zijn fascinatie voor wegen en parkeerterreinen, hekken en gazons, trailer parks en strip malls. Plekken, kortom, die zo gewoon zijn, zo banaal, dat we ze eigenlijk niet meer zien en er dus ook niet over nadenken. Maar voor deze chroniqueur van het alledaagse is niets te banaal.
Bibliotheek van J.B. Jackson
Ik wilde deze onderzoekende geest, die in alles betekenis en dus een verhaal zag, eren. Het jaar na mijn bezoek verscheen het boek Snelweg > Highways in the Netherlands, dat ik samen met fotografen Theo Baart en Cary Markerink maakte. We gaven het een motto mee uit het werk van J.B. Jackson:
‘Roads no longer merely lead to places; they are places.’
Ik was net op tijd met mijn hommage: diezelfde zomer overleed hij.
Meer lezen en kijken?
- Lees hier een essay van J.B. Jackson ‘The Westward Moving House: Three American Houses and the People who lived in them’
- Bekijk hier een kort interviewfragment
In de maand december zal voor de speciale ‘online’ editie van Stadsleven ‘De Stad door Andere Ogen’ elke dag een post worden geplaatst waarin bijzondere kijkers en kunstenaars ons idee van wat een stad is uitdagen. Lees ze allemaal terug in ons dossier.
Wil je als eerste weten welke mooie dingen Stadsleven in 2014 in petto heeft? Geef je dan op voor onze maandelijkse nieuwsbrief, en volg ons op facebook of twitter.
Stadsleven 